Legenda-Sumatera Barat-Maninjau.
Yasril Efendi, 50, laki-laki
Guru,
Caniago, Minangkabau
Bayua
31 Maret 2012.
Ikan Bujang Sambilan
Cerita
Bujang Sambilan merupakan legenda terbentuknya Danau Maninjau. Bujang Sambilan adalah sembilan orang
laki-laki yang bersaudara dan mempunyai seorang
adik perempuan. Bujang Sambilan yaitu Palimo Bayua, Pandeka Rayo, Balok, Kurambik, Gasang, Pandan Sunsang,
Malintang, Kukupando, dan Galapuang. Cerita Bujang
Sambilan ini mengisahkan tentang cinta
Puti Rasani dengan si Giran. Puti Rasani
adalah adik perempuan Bujang Sambilan dan si Giran
adalah anak Datuak Limbatang yang
merupakan mamak dari Bujang Sambilan. Cinta antara Puti
Rasani dengan si Giran
kandas karena fitnah yang dilakukan oleh saudara Puti Rasani.
Cerita
ini berawal dari Puti Rasani yang pergi menjenguk mamaknya (Datuak
Limbatang) yang sedang sakit. Di sana Puti Rasani
bertemu dengan Giran (anak Datuak Limbatang)
dan eteknya yang bernama Rambun. Karena seringnya Puti
Rasani pergi ke rumah Giran, maka Datuak
Limbatang berencana menjodohkan Giran dengan Puti Rasani. Datuak Limbatang
pergi ke rumah Bujang Sambilan untuk memusyawarahkan perjodohan anaknya dengan
Puti Rasani. Di antara sembilan bersaudara itu,
hanya Malintang yang tidak menyetujui perjodohan tersebut. Malintang tidak
setuju dengan perjodohan
tersebut karena kepincangan yang terjadi pada
dirinya disebabkan oleh si Giran pada waktu belajar silat. Karena ada dari
Bujang Sambilan yang tidak setuju, maka
mereka tidak mau menerima tawaran perjodohan
dari Datuak Limbatang, dan Puti Rasani tidak dibolehkan lagi berkunjung ke rumah mamaknya tersebut.
Karena
tidak diterimanya perjodohan itu, Giran pun berniat meninggalkan kampung
halamannya untuk pergi merantau. Sebelum kepergiannya,
ia pamit kepada Puti Rasani. Pada saat itu bujang sambilan
memergoki Puti Rasani sedang berduaan dengan Giran. Mereka
pun membawa Puti Rasani pulang dan akan menindaklanjuti
perbuatan yang telah dilakukannya. Puti Rasani
dituduh oleh saudara-saudaranya melanggar adat karena berduaan dengan
Giran. Sebagai konsekuensinya, bujang sambilan menjalankan
hukum adat, yaitu melemparkan Puti Rasani ke kawah Gunung
Tinjau. Sebelum dilemparkan, Puti Rasani
bersumpah. Apabila ia tidak bersalah,
maka Gunung Tinjau akan memperlihatkan yang sebenarnya. Saat Puti Rasani dilemparkan,
Giran pun ikut melompat ke kawah Gunung
Tinjau. Setelah itu Gunung
Tinjau meletus begitu dahsyatnya, sehingga
terbentuklah Danau Maninjau yang dikelilingi oleh
bukit-bukit yang menandakan dulu bekas gunung merapi. Akibatnya
bujang sambilan
dikutuk menjadi sembilan ekor ikan karena fitnah yang mereka lakukan.
Sampai sekarang, masyarakat
di sekitar Danau Maninjau meyakini bahwa
di dalam danau masih ada Ikan Bujang Sambilan yang menjadi penjaga
Danau Maninjau. Apabila ada seseorang yang meninggal di dalam
danau, maka jasadnya tidak diterima oleh Danau
Maninjau dan akan dikeluarkan kembali. Saat itu
akan terjadi hujan lebat dan angin
yang kencang.
Sejak kejadian itu pula, daerah di sekitar Danau
Maninjau diberi nama sesuai dengan nama keluarga
Bujang Sambilan seperti Koto Malintang, Sungai Batang, Bayua, Tanjuang Sani, Batang
Kurambik, Balok, Gasang, Rambun
Bamaniak, Pandan, Galapuang, Sigiran, Marasok,
dan Tanjung Raya.
Gambar: Danau Maninjau, Tempat ikan Bujang Sambilan bersemayam yang diyakini warga sekitar.
Dalam Bentuk Bahasa Daerah (Minang Kabau):
Legenda-Sumatera Barat-Maninjau. Yasril Efendi, 50, laki-laki
Guru,
Caniago,
Minangkabau
Bayua
31 Maret 2012.
Ikan Bujang Sambilan
Carito
bujang sambilan marupokan legenda tabantuaknyo Danau Maninjau.
Bujang sambilan adolah sambilan urang badunsanak kanduang nan
mampunyoi adiak padusi. Bujang Sambilan yaitu Palimo Bayua, Pandeka Rayo,
Balok, Kurambik, Gasang, Pandan Sunsang, Malintang, Kukupando, jo Galapuang. Carito bujang
sambilan mangisahkan tantang cinto Puti Rasani jo si Giran.
Puti Rasani adolah adiak padusi Bujang
Sambilan, sadangkan si Giran adolah anak Datuak Limbatang nan
marupokan mamak dari Bujang Sambilan. Cinto antaro Puti
Rasani jo si Giran
pupuih karano pitanah nan dibuek dek sudaro Puti
Rasani.
Carito ko
bamulo dari Puti Rasani nan pai maliek mamaknyo (Datuak
Limbatang) nan sadang sakik. Di sinan Puti
Rasani batamu jo si Giran (anak
Datuak Limbatang) jo eteknyo nan banamo
Rambun. Karano acok Puti Rasani pai ka
rumah Giran, mako Datuak Limbatang barencana manjodohkan
si Giran jo Puti Rasani. Datuak Limbatang pai ka rumah bujang
sambilan untuak bamusyawarah guno
mambicarokan rencana Datuak Limbatang.
Di antaro sambilan badunsanak tu,
hanyo Malintang nan indak satuju jo rencana Datuak Limbatang
tasabuik. Malintang indak satuju dek karano inyo pernah pincang gara-gara si
Giran wakatu baraja basilek. Karano Malintang indak satuju, mangko dunsanak
Puti Rasani nan lain indak namuah pulo manarimo
tawaran Datuak Limbatang. Sasudah itu Puti Rasani
ndak dibuliahkan bakunjuang lai ka rumah mamaknyo tu.
Dek
sabab indak ditarimonyo pajodohan itu, si Giran pun baniaik maninggakan
kampuang halamannyo untuak pai marantau. Sabalum pai, si Giran mintak izin ka
Puti Rasani. Katiko itu Malintang jo sudaronyo
nan lain indak sangajo maliek Puti Rasani baduo-duo jo si Giran. Akianyo Sani
jo si Giran dibao pulang guno mampatanyokan kalakuan nan lah dikarajokannyo.
Puti Rasani dituduah dek dunsanaknyo malangga adek karano lah baduo-duo
jo si Giran. Sabagai balasannyo, Bujang Sambilan manjalankan hukum adek, yaitu
maoncekkan Puti Rasani ka dalam kawah Gunuang Tinjau. Sabalum dioncekkan, Puti
Rasani basumpah. Kalau inyo indak basalah, mangko Gunuang Tinjau akan
mancaliakkan nan sabananyo. Katiko Puti Rasani dioncekkan, si Giran juo ikuik
malompek ka dalam kawah Gunuang Tinjau. Sasudah itu Gunuang Tinjau malatuih
sangaik kareh, sahinggo tabantuaklah Danau Maninjau nan dikaliliangi dek
bukik-bukik nan manjadi tando baraso itu dulu bakeh gunuang marapi. Akibeknyo
Bujang Sambilan dikutuak manjadi sambilan ikua ikan dek karano pitanah nan lah
inyo pabuek.
Sampai kini, masyarakaik sakitar Danau Maninjau mayakini baraso di dalam
danau tu ado juo lai ikan bujang sambilan nan manjadi panjago Danau Maninjau.
Kalau ado urang nan maningga di dalam danau, mangko maiknyo indak ka ditarimo
dek Danau Maninjau, tapi dikaluakan dari dalam danau. Katiko itu akan tajadi
hujan labek jo angin kancang.
Sajak kajadian itu pulo, daerah-daerah di sakitar Danau Maninjau diagiah
namo sasuai jo namo kaluarga bujang sambilan, di antaronyo Koto
Malintang, Sungai Batang, Bayua, Tanjuang Sani, Batang Kurambik, Balok,
Gasang,Rambun Bamaniak, Pandan, Galapuang, Sigiran, Marasok, jo
Tanjuang Rayo.
0 komentar:
Posting Komentar